een kleine demonstratie

Graag wil ik een kleine demonstratie met jullie delen van de verhalen die achter een beeld schuil kunnen gaan. Dit is namelijk hoe het boek OMARIA in de serie DE NACHTREIZIGERS is ontstaan. Het is begonnen met beelden die ik intuïtief werkend tot stand heb gebracht en daaruit vloeide bijna organisch (dan klinkt het net alsof ik achterover heb kunnen leunen hè? ;-) mijn verhaal. Elk beeld dat ik maak heeft een verhaal, voor mij. Voor een ander is dit waarschijnlijk anders. En soms twijfel ik aan de waarde daarvan. Dan moet ik mezelf er ook even aan herinneren waarom ik dit doe, waarom ik het zinvol vind, dit werk. Dus laat ik een klein getekend werkje zien, dat mij destijds dit verhaal vertelde. Het greep mij, zoals het mij nu ook weer grijpt. Wat doet het met jou? Wat is het dat 'New Life’ jou vertelt, in jou oproept? (…)

(…) De regenachtige wind jaagt over het terrein en blaast de afgevallen bladeren als in een pirouette over mijn achterplaats. Deze gejaagdheid is niet alleen buiten voelbaar, maar ook in mij. Alsof de herfst beslag op mij heeft gelegd en zichtbaar voor me maakt dat we in de nadagen zijn. Dat de mooie, heldere, zonnige zomer voorbij is en we afscheid moeten nemen van de lichtheid en vreugde die daarmee gepaard gaat. De eindigheid wordt zichtbaar, de rauwheid ervan en het onherstelbare. Nog even en de wind gaat liggen, de bomen zijn kaal, het landschap is grauw en grijs door gebrek aan zon en de onvermijdelijke winter doet zijn intrede. De kou die zijn tentakels uitspreidt en ons de adem ontneemt. In deze fase, de fase van de afbraak, het loslaten, het afscheid, steekt een klein raar bloemetje haar kop op, tussen de tegels van het terras. Alsof zij de rest van haar omgeving de gek aan wil steken, trilt zij fier in de woedende golven van de wind en laat haar bloei zien. Het leven dat in haar centrum diep verscholen steeds groter groeit, wordt bedekt en beschermd door de vele lagen. Haar openheid is niet geveinsd. Zij gaat werkelijk open en is bereid in alle barheid die de omgeving haar biedt zich kwetsbaar op te stellen. Niet dat ze naïef is. Ze heeft haar voelsprieten uitstaan, begrijpt hoe gevaarlijk haar omgeving is, maar is bereid en in staat deze te trotseren. Ze blijft overeind staan, heeft zichzelf daarop voorbereid. Ze is van het slechtste uitgegaan, maar maakt er het beste van.

New Life 2021 | 14 × 11 cm

Verbijsterd kijk ik naar het prille leven dat zich voor me openbaart en weerstand kan bieden aan de weerelementen die werkelijk bar en boos zijn. Niets of niemand wordt ontzien, de takken worden van de bomen gerukt, het water kolkt tegen de kade op en de woestenij laat geen enkel licht door de wolken. Het is bijna onmogelijk om in deze duisternis iets gewaar te worden en toch kan deze kleine vreemde bloem niemand ontgaan. Het lijkt alsof ze licht geeft, beschermd wordt door de stralen die vanuit haar kern haar omringen. En terwijl ik naar haar staar, word ik bevangen door een gevoel van hoop. Ik kijk naar het gepantserde, maar prachtige, bijna dierlijke gewas dat zo sterk van wil is. Ze durft op te staan terwijl haar situatie niet in haar voordeel is en ze lijkt helemaal alleen in haar soort. Hoe is zij bevrucht? Gaat ze een hele winter doorstaan en wanneer laat ze de kleine los in deze onvoorspelbare wereld? Wekenlang kijk ik op meerdere momenten op de dag naar buiten om mijn kleine, taaie vriendin te bestuderen, maar ook bij te staan. Ik wil zo graag dat ze de herfst en winter het hoofd kan bieden en ben benieuwd wat de lente met haar zal doen, als ze de kans krijgt. Als ik begin te dromen in haar aanwezigheid, dan krijgen mijn gedachten een vreemde gedaante. Ik voel dan de warmte in haar kern, zie de lagen waaruit ze is opgebouwd en de schoonheid die schuilgaat achter de verstevigde en weerbarstige buitenkant. Als ik haar vanachter het raam in me opneem, lijkt ze slechts een bol met taaie, enigszins gekleurde waaisprietjes, van waaruit – raar maar waar – licht wasemt. Maar in mijn gedachten openbaart ze zich als een dichtgevouwen, herfstgekleurde bloem, met bloemblaadjes die zacht en teer zijn. In haar kern draagt ze nieuw leven, dat ze met overgave beschermt. Het is alsof ze met me probeert te communiceren. Ze bezit een kracht, finesse en doorzettingsvermogen, waar ik nog een puntje aan kan zuigen. En de vraag blijft me bezighouden: waarom komt zij nu, in het najaar, tevoorschijn?

Dit vreemde bloemetje blijft zijn bolle, gestekelde kopje schudden, terwijl al het andere leven om haar heen vergaat, verwelkt, verwaait. Ze ziet haar buren, haar verre familie, haar soortgenoten één voor één afscheid nemen. Ze laten zich allemaal door het seizoen meenemen terug naar de aarde, waar ze na de koude en natheid van de winter in het voorjaar ruimte bieden voor nieuwe aanwas. Verversing, evolutie, de cirkel van het leven. Deze jonge dame trekt zich er niets van aan. Ze volhardt in haar besluit te blijven en niet plaats te maken. En dit alles kan alleen maar te maken hebben met de schat die ze beschermt. Want de eenzaamheid, de ontbering zijn voor een bloemetje zonder moedermissie een verloren zaak.

En terwijl ik mijn gedachten daarover laat gaan, voel ik me plotseling gesteund, als moeder, als beschermer van het kwetsbare. Ik voel me gesterkt door haar voorbeeld, put kracht uit haar kracht, haar 'veerkracht' vooral. Want dat lijk je als moeder te moeten bezitten: geduld en veerkracht. Een hele wereld aan uitdagingen staat ons wellicht nog te wachten, maar ik ben hiervoor gemaakt. Dat besef dringt zich aan me op met een zekerheid die ik niet eerder zo gevoeld heb. En in dat moment dat dit zich aan mij openbaart, komt een andere gedachte in me op. Eentje die ik soms moeilijk te verwoorden vind. Want waar is kunst nu precies goed voor? Waarom 'verdoe' ik mijn tijd eraan? Maar als dit is wat een ander eruit kan halen – en dat vraagt ook iets van die ander – dan is het mijn tijd en moeite meer dan waard. Als je op deze manier geraakt kan worden, deze wisselwerking mag ervaren en erdoor gesterkt mag worden, dan hoef ik mezelf niet langer te verantwoorden. En al is het maar één iemand – zelfs als alleen ik het ben – die het verhaal begrijpt, zelfs dan mag het er zijn en is het de moeite van het delen waard. Want wie weet wat een ander eruit haalt? Voor iedereen is het verhaal anders en dat is precies zoals het mag zijn. Dat is voor mij de betekenis van kunst.